Operacja krok po kroku

Niezależnie od tego czy jesteśmy młodymi kobietami czy osobami w podeszłym wieku, czy to nasz pierwszy czy kolejny raz – operacja to zawsze ogromny stres. Konieczność wykonania zabiegu często wiąże się z pierwszym w życiu pobytem w szpitalu, wszystkie procedury i funkcjonowanie oddziału są nowe i nieznane co dodatkowo ten stres potęguje. Opowiem Wam dzisiaj krok po kroku czego możecie się spodziewać trafiając do szpitala. Wpis jest długi i szczegółowy, wiem jednak, że jeśli już kogoś ten temat dotyczy to świadomość tego jak to wszystko wygląda jest niezwykle cenna. Mam nadzieję, że zawarte tu informacje nigdy Wam się nie przydadzą!

 

W ginekologii rozróżniamy 3 typy operacji:

  • operację z dostępu brzusznego – laparotomię, która odbywa się poprzez klasyczne rozcięcie powłok brzusznych
  • operację z dostępu brzusznego, ale wykonywaną za pomocą laparoskopu czyli tzw. laparoskopię, która polega na wprowadzeniu do jamy brzusznej kamery i mikronarzędzi za pomocą trzech niewielkich nacięć powłok brzusznych
  • operację z dostępu pochwowego

Niezależnie od tego jaki typ operacji jest wykonywany przygotowanie jest w dużej mierze bardzo podobne (dotyczy to też cięcia cesarskiego), tam gdzie będą różnice będę to zaznaczać. Opisuję pobyt na oddziale ginekologicznym, jednak przygotowanie do operacji innych niż ginekologiczne również opiera się na tych samych zasadach.

 

Przygotowanie przed przyjściem do szpitala

Przygotowanie do planowej operacji powinno się rozpocząć jeszcze przed przyjęciem do szpitala. Lekarz kierujący pacjentkę na zabieg chirurgiczny powinien ocenić jej stan ogólny i wydolność wszystkich narządów. Przed zabiegiem powinno się również wyleczyć ewentualne stany zapalne i niedobory krwi. Dlaczego jest to tak istotne? Znieczulenie do operacji i sama operacja jest dla organizmu ogromnym obciążeniem, dodatkowo każdy zabieg wiąże się z ryzykiem utraty krwi, źle funkcjonujący organizm może sobie nie poradzić z nadrobieniem tych strat, co poskutkuje powikłaniami lub wydłużoną rekonwalescencją. Zdarza się, że pacjentki przychodzą na planową operację np. przeziębione, w takiej sytuacji trzeba liczyć się z tym, że zabieg będzie przełożony na inny termin. Zasadniczo operacji ginekologicznych nie wykonuje się w czasie miesiączki, to też trzeba wziąć pod uwagę planując termin operacji.

Ważne: lekarz kierujący przed operacją powinien zlecić wykonanie badań krwi i innych badań laboratoryjnych (np. cytologii w przypadku operacji z dostępu pochwowego). Zgłaszając się do szpitala trzeba mieć ze sobą komplet wyników.

 

Przygotowanie dalsze

Wszystkie działania, które są wykonywane w szpitalu przed operacją dzielimy na przygotowanie dalsze i bliższe. Przygotowanie dalsze rozpoczyna się w momencie przyjęcia do szpitala i kończy na dobę przed zabiegiem. Mówimy cały czas o planowej operacji, oczywiście w sytuacjach nagłych przygotowanie dalsze jest pomijane lub maksymalnie skracane. Prawda jest też taka, że w ogromnej większości szpitali pacjentki przychodzą do szpitala na dobę przed zabiegiem i przygotowanie bliższe i dalsze przeplata się, jednak dla ułatwienia w tym artykule zachowamy ten podział.

Przyjęcie do szpitala odbywa się na izbie przyjęć (w szpitalach wieloprofilowych oddziały położniczo – ginekologiczne zazwyczaj mają osobną izbę przyjęć). Położna wprowadza dane pacjentki do komputera, a następnie drukuje całą dokumentację czyli historię choroby, karty, na których będą wpisywane parametry stanu ogólnego, karty zleceń itp. Na historii choroby pacjentka składa serię podpisów dotyczących zgody na proponowane leczenie, osób, które są upoważnione do informacji itd. Do dokumentacji dołącza się wyniki badań laboratoryjnych. Na izbie zazwyczaj mierzy się również parametry stanu ogólnego czyli ciśnienie krwi, tętno i temperaturę.

Po przyjęciu pacjentka przechodzi na oddział ginekologiczny. Na oddziale pobierana jest krew na ewentualne dodatkowe badania, pacjentka otrzymuje łóżko, przebiera się i czeka na badanie lekarskie.

W trakcie badania ginekolog powinien ocenić stan ogólny pacjentki, stan nawodnienia organizmu, stan odżywienia, uzębienia i skóry. Nieprawidłowości w którymkolwiek z tych obszarów mogą być przeciwwskazaniem do operacji. Wykonywane jest także badanie ginekologiczne i USG.

Jeśli operacja jest rozległa lub pacjentka ma inne choroby współistniejące może odbyć się także konsultacja z innymi specjalistami takimi jak internista czy chirurg. Jest to też czas na wykonanie dodatkowych, koniecznych badań np. EKG lub RTG.

Po tych wszystkich procedurach jeśli nic nie budzi zastrzeżeń lekarz już ostatecznie kwalifikuje pacjentkę do operacji.

Pacjentka otrzymuje do podpisania zgodę na zabieg operacyjny. Należy tą zgodę dokładnie przeczytać i porozmawiać z lekarzem o ewentualnych wątpliwościach – lekarz ma obowiązek udzielić wszelkich informacji dotyczących celu, zakresu operacji i możliwych powikłań.

Wszystkie pacjentki dzień przed zabiegiem powinny odbyć konsultację anestezjologiczną. Anestezjolog przeprowadza wywiad i analizuje wyniki badań, a następnie kwalifikuje pacjentkę do konkretnego rodzaju znieczulenia. Pacjentka podpisuje kolejną zgodę – na znieczulenie.

 

Przygotowanie bliższe

Przygotowanie bliższe rozpoczyna się na dobę przed zabiegiem i kończy w chwili przekazania pacjentki na blok operacyjny. I znowu – w sytuacjach nagłych przygotowanie bliższe jest maksymalnie skracane, niektóre kroki się zupełnie pomija. Kolejność poszczególnych działań może się różnić w poszczególnych placówkach.

  • Przygotowanie przewodu pokarmowego – pacjentka w dniu operacji powinna być na czczo (przynajmniej 6 godzin bez jedzenia i picia). Wykonywanie operacji u pacjentki z pełnym żołądkiem grozi zachłyśnięciem i przedostaniem się treści żołądka do płuc, co zagraża zdrowiu, a nawet życiu.

W zależności od szpitala przed laparoskopią i laparotomią stosuje się lewatywę lub środki przeczyszczające (zastosowanie tych metod zależy od tego jak bardzo rozległa jest operacja, w dużych operacjach onkologicznych wykonuje się lewatywę nawet kilkukrotnie). Nie jest to nic przyjemnego, ale często to konieczne. Dlaczego opróżnienie jelit jest tak ważne? Przede wszystkim wypełnione jelita  przesłaniają  operowany narząd i utrudniają manipulację narzędziami (szczególnie w trakcie laparoskopii). W trakcie operacji ginekologicznej może dojść do uszkodzenia jelit (które są obok narządu rodnego), gdyby w takiej sytuacji treść jelit dostała się do brzucha może dojść do zapalenia otrzewnej, a to jest jedno z najpoważniejszych możliwych powikłań i stan zagrożenia życia. Zdarza się, że przy niewielkich zabiegach ten krok jest pomijany, ale to raczej rzadkość.

  • Przygotowanie emocjonalne – Oprócz bezpośredniego wsparcia personelu na noc przed operacją i w dniu operacji pacjentki otrzymują leki uspokajające. Może się to wydawać dziwne, ale uwierzcie, że dla wielu osób jest to niesamowicie stresująca sytuacja, a kobieta przed zabiegiem powinna być wyspana i wypoczęta, bo organizm ma do wykonania ciężką pracę. Poza tym niektórzy mają problemy ze spaniem w nowym miejscu.
  • Przygotowanie pola operacyjnego – polega na dokładnym umyciu, dezynfekcji i ogoleniu skóry brzucha lub warg sromowych i krocza w przypadku operacji z dostępu pochwowego. Uwaga: Nie zaleca się golenia samemu w domu. Podczas golenia dochodzi do mikro skaleczeń naskórka, przez które łatwo wnikają drobnoustroje w głąb ciała. Jeżeli jest konieczne ogolenie miejsca operowanego to robi to położna bezpośrednio przed zabiegiem.

Dodatkowo w niektórych szpitalach zaleca się kąpiel całego ciała z użyciem specjalnego środka bakteriobójczego wieczorem i rano w dniu operacji. Ma to na celu ograniczenie ryzyka zakażenia (bakterie mogą być przeniesione ze skóry do wnętrza rany). Pacjentka po kąpieli powinna dostać czystą koszulę szpitalną jedno- lub wielorazową.

  • Przygotowanie układu moczowego – polega na założeniu cewnika do pęcherza moczowego. Pełny pęcherz moczowy w trakcie operacji po pierwsze zasłania narząd rodny, po drugie istnieje ryzyko jego uszkodzenia. Cewnikowanie wykonuje położna w dniu operacji. Pacjentka siada na fotelu ginekologicznym, po uwidocznieniu cewki moczowej wkłada się do niej specjalny sylikonowy cewnik, który przesuwa się do pęcherza. Cewnik na końcu ma specjalny balonik, który wypełnia się wodą, dzięki temu cewnik nie wysuwa się. Do cewnika podłącza się worek, w którym gromadzi się mocz. Z cewnikiem można normalnie chodzić. Cała procedura nie jest bolesna, ale dla niektórych kobiet nieprzyjemna. W niektórych szpitalach cewnik jest zakładany już na sali operacyjnej po znieczuleniu pacjentki.
  • Nawodnienie – rano przed operacją zakładany jest wenflon (jeśli nie był założony wcześniej) i podłącza się kroplówki nawadniające.
  • Przygotowanie drogi intubacji – w trakcie operacji do gardła wkładana jest rurka intubacyjna (stąd później często występujący ból gardła), dlatego przed operacją trzeba usunąć ewentualne protezy zębowe, które mogą uniemożliwić intubację.
  • Przed operacją trzeba zdjąć całą biżuterię.

 

Pobyt na bloku operacyjnym

Tutaj procedury mogą się znacznie różnić w zależności od szpitala. Generalnie położna przekazuje pacjentkę na blok operacyjny, gdzie najczęściej pacjentka dostaje jednorazowe ,,kapcie” i czapkę i w takim stroju udaje się na salę operacyjną. Zanim pacjentka położy się na stół operacyjny musi zdjąć koszulę. Po chwili na sali operacyjnej pojawia się pielęgniarka anestezjologiczna i anestezjolog, którzy przygotowują znieczulenie, w międzyczasie przy stole krząta się instrumentariuszka, która przygotowuje narzędzia. Pielęgniarka podłącza aparaturę do monitorowania stanu ogólnego, czyli ciśnieniomierz, elektrody na klatce piersiowej i pulsoksymetr (małe urządzenie zakładane na palec). Gdy wszystko jest gotowe anestezjolog zleca podanie znieczulenia (wziewnie lub dożylnie) i film się urywa.

Po wybudzeniu, jeśli stan ogólny nie budzi zastrzeżeń, pacjentka jest przekładana na łóżko szpitalne i przewożona na salę pooperacyjną. W niektórych szpitalach pacjentki najpierw przebywają 2-4 godziny na oddziale anestezjologicznym, a dopiero później są przewożone na oddział ginekologiczny. Tak czy inaczej, przez pierwsze 12-24 h pacjentka powinna przebywać na sali pooperacyjnej, na której prowadzony jest intensywny nadzór.

 

Pobyt na sali pooperacyjnej

W zależności od szpitala przez pierwsze 2-4-6 h po operacji prowadzi się cykliczny pomiar parametrów stanu ogólnego co 15-30 min., zazwyczaj za pomocą kardiomonitora. Później pomiary są coraz rzadsze. Dodatkowo położna sprawdza ilość i zabarwienie moczu, wygląd opatrunku na ranie no i oczywiście ogólne samopoczucie. Po większości operacji ginekologicznych występuje krwawienie z dróg rodnych, które również trzeba sprawdzać. W miarę potrzeby położna wymienia zużyte wkładki i to jest najbardziej krępująca rzecz dla wielu kobiet. Warto mieć świadomość, że takie działania to po pierwsze konieczność i element opieki, a po drugie dla nikogo z personelu nie są niczym dziwnym, to po prostu codzienność.

W pierwszej dobie po operacji podaje się silne leki przeciwbólowe i nawodnienie. Schemat podawania leków jest inny w każdym szpitalu, zazwyczaj są to 2-3 różne leki, podawane na zmianę co kilka godzin. Leki są podawane na różne sposoby: dożylnie (przez wenflon), podskórnie (zastrzyk w ramię lub brzuch), albo domięśniowo (zastrzyk w pośladek). W kolejnych dobach zazwyczaj odstawia się te najsilniejsze leki i zmienia się je na łagodniejsze leki doustne.

Po 8 -12 h od operacji pacjentka jest uruchamiana, czyli po prostu wstaje. Położna powinna dokładnie poinstruować pacjentkę jak najlepiej to zrobić, powinna też być obecna w trakcie uruchamiania, na wypadek zasłabnięcia. Jeśli pacjentka czuje się dobrze i nie ma problemu z dojściem do toalety usuwa się cewnik z pęcherza moczowego. Jeśli w trakcie operacji były wyprowadzane dreny z rany (rurki, które odprowadzają krew i surowicę z rany na zewnątrz, do niewielkiego pojemnika lub worka) wyciąga się je na zlecenie lekarza. Moment wyciągania drenu często bywa nieprzyjemny lub bolesny, na szczęście to trwa maksymalnie kilka sekund. Dziurkę, która pozostaje po wyciągnięciu drenu zazwyczaj się zakleja specjalnymi taśmami lub tylko zakłada się jałowy opatrunek.

Po pobycie na sali pooperacyjnej pacjentka wraca na swoją poprzednią, zwykłą salę, gdzie przebywa do czasu wypisu ze szpitala. Jeśli chodzi o zalecenia dotyczące jedzenia są one bardzo różne w poszczególnych placówkach, trzeba zastosować się po prostu do zaleceń lekarskich.

Po 24-48 godzinach od operacji zdejmuje się opatrunek z rany. Od tego momentu najważniejsze jest wietrzenie rany, czyli zapewnienie swobodnego dostępu powietrza, co przyspiesza gojenie. Dobrze jest po prostu leżeć ,,z brzuchem na wierzchu”, a w przypadku operacji z dostępu pochwowego zdejmować majtki pod kołdrą i leżeć bez nich, z wkładką pod pośladkami. Obecne najczęściej zakłada się szwy rozpuszczalne, w innym przypadku szwy są zdejmowane między 5 – 10 dobą po zabiegu.

Po mniejszych zabiegach istnieje możliwość wyjścia do domu kolejnego dnia po operacji, po większych zazwyczaj pacjentki zostają 2-3 dni w szpitalu, w zależności od szpitala.

 

Uff, udało nam się przebrnąć przez cały pobyt w szpitalu! Mam nadzieję, że tym, u których zajdzie konieczność wykonania operacji ten wpis pomoże w opanowaniu stresu i cała szpitalna rzeczywistość nie będzie już taka straszna i obca.

 

 

6 komentarzy

  1. Cześć, dziękuję za wpis. jestem już 4 dni po laparoskopii. Ponieważ jestem bardzo aktywną osobą, ćwiczącą siłowo i na ściance wspinaczkowej, chciałam zapytać, jak wygląda kwestia powrotu do ćwiczeń? nie zapytałam lekarza, a w wypisie jest tydzień bez dużego wysiłku fizycznego i oszczędzający tryb życia. Będę wdzięczna za odpowiedź 🙂

    Kasia

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *